امروز درمورد علم کلام و گفتار صحبت و تحقیقات بسیاری شده است. و حتی فیلسوفان جملات زیادی در مورد نقض بودن گفتار زده اند. گفتار پل ارتباطی و راه دریافت مفاهیم علم و فلسفه است. اگر گفتار دچار لکنت شود چه کنیم؟ آیا لکنت زبان یکی از علل مادرزادی است؟ یا ممکن است افراد به دلایل مختلف در طول عمر خویش دچار لکنت زبان شوند؟ تعریف دقیق لکنت زبان چیست؟ آیا هر گرفتگی در زبان و گویش لکنت زبان است و یا لکنت زبان شامل اختلالاتی است که تالیف مشخصی دارد؟ اگر کودکی دچار لکنت زبان شد آیا قابل درمان است؟ آیا ژنتیک نقشی در انتقال لکنت دارد یا خیر؟ آیا لکنت زبان شامل سن و جنس و یا محیط میشود یا خیر؟ نقش دیگران در لکنت زبان چیست؟
طبق تعریف انجمن روانشناسان آمریکا (APA)، لکنت زبان را زیر مجموعه اختلالات ارتباطی آورده، که این اختلالات ارتباطی خود به پنج دسته تقسیم میشود.
یکی از آنها اختلال عدم تسلط بیانی یا لکنت زبان است. در بین متخصصین از جمله اینجانب (دکتر محمد احسان تقی زاده) گاهی ناروایی گفتار در مرحلهای که جنبه آسیب شناسی و پاتولوژی بیشتری دارد تحت عنوان لکنت زبان از آن یاد میکنند.
کسانی لکنت زبان دارند که تعدادی از این علائم را داشته باشند.
یکی از آنها تکرار صوت و هجا در کودکانی که از 2 سالگی لکنتشان شروع میشود. معمولا مهمترین مشخصهاش همان تکرار است و بعدها که به سن بزرگسالی ورود پیدا میکنند بازنگری های اصلاحی در گفتارشان دارند یا اینکه میاناندازی میکنند، کلمات جانشین استفاده میکنند یا از کلمات سبکتر استفاده میکنند که کلمات سنگین را نمیتوانند بیان کنند.
علائم دیگر آنها کشیده گویی است. یعنی کلمات و حروف و یاهجاها را میکشند.
بریده بریده صحبت کردن است. مثلا گاهی که میخواهند بگویند مادر ما ما ما یا م م م یک هجا را تکرار میکنند. گاهی یک هجایی، دو هجایی و یا کلمات و همچنین فشارها و اون تنش های فیزیکی که بر اندامهای صوتی وارد میکنند یا بر گردنشان یا چشمانشان که گاهی دچار تیک هم میشوند. بعضیها فشار به پا می آورند ( CASE STUDY ) که در کلینیک به درمان لکنت زبان می رسند.
همچنین از علائم دیگر این افراد مکث است. درکتاب های مرتبط با این اختلالات از تونیکهای گفتاری یا از حالتهای کلونیک صحبت میکنند. تکرار یا قفل این مکثها عمدتاً روی حروف صدادار است. اینها دچار مشکل میشوند و همچنین در بیان اسم خودشون به شدت مشکل دارند. یعنی علائمی که DSM-5 مطرح میکنند. حالا در کتاب های دیگر به علائم موقعیتی هم توجه میکنند. مثلا در موقعی که فرد تنهاست مشکلی ندارد و همین تئوری زبان ذهن را تایید میکند.
چرا فرد وقتی تنهاست مشکلی در گفتار ندارد؟
چرا وقتی شعر میخوانند مشکلی ندارند؟ چرا وقتی قرآن میخوانند مشکل ندارند؟ نماز میخوانند مشکلی ندارند؟ وقتی فرد لکنتی در جمع قرار میگیرد یا زمانی که در موقعیت تنش زا قرار میگیرد که استرس یکی از آن علائم است، لکنتشان شدیدتر میشود. مجموعه این علائم در واقع لکنت زبان است.
پسر شش ساله ای دارم که کلمات خیلی ابتدایی مثل آب و نون را می گوید. و کلماتی مثل ابر را میگوید اب و بین کلمات مکث میکند. آیا این فرد مشکل دارد؟ چون بعضی ها میگویند به یکباره بروز میکند و شروع به صحبت میکند.
سوال آقای دکتر از بیننده: آیا جملات کوتاه را بیان میکند؟ مثلا مامان آب میخوام.
بحث تلفظ را مطرح کردند.
بحث لکنت که با توجه به ویژگیهایی که از فرزندشان مطرح کردند علائم لکنت زبان هستند.
و همچنین بحث دیگر بچههایی هستند که اصلا نمیتوانند صحبت کنند. در رنج سنی 3 – 4 سال قرار دارند.
زیرا کودکان لکنتی بیشتر در سن 2 تا 7 سالگی قرار دارند. بهترین سن تشخیص، چیزی که خود DSM-5 آمریکا میگوید چهارسالگی هست که مرجع علمی دنیاست.
البته به این معنا نیست که ما تا قبل از چهار سالگی نمیتوانیم لکنت را تشخیص دهیم. متخصصان میتوانند تشخیص دهند و آنهایی که در اختلالات گفتاری کار کردند و همچنین آنهایی که به مرکز توانمندسازی ذهن مراجعه میکنند.
ما همیشه توصیه میکنیم که متخصصین گوش و حلق و بینی بروند و ممکن است که فرد ناشنوایی داشته باشد. آنهایی که ناشنوایی دارند و والدین و در سنین بالاتر معلمان متوجه نشوند. این افراد آسیبهای به شدت عصبی، روانشناختی و ذهنی و گفتاری میبینند. حتی به جرات میتوان گفت که بعدا بشود این افراد را کاملا درمان کرد وجود ندارد.
بعضی از افراد لکنت زبان ژنتیکی دارند. ژنتیک در لکنت زبان به ندرت قابل درمان است و یک پروسه بسیار پیچیده دارد. که در جلسات بعدی توضیح خواهم داد.
آن دسته از افرادی که مشکلات تلفظ دارند، بعضیها به خاطر جنبههای رفتاری و تشویقی است. به قول روانشناسان یعنی بچه خواسته بگه اتوبوس گفته اتوغوس حالا والدین، پدر بزرگ و مادربزرگ تحت اینکه بچه داره با ناز حرف میزند یا با نمک شده تشویق میکنند و می خندند. این خنده تبدیل به بازنمایی ذهنی شده و بچه همان اتوغوس را میگوید. بعدا از طریق روشهای علمی که وجود دارد کسانی که مشکلات تلفظ یادگیری و محیطی دارند، اینها کاملا درمان میشوند ولی آن هایی بحث ژنتیکی دارد یک بحث خیلی پیچیده است که فعلا وارد این بحث نمیشویم ولی در مورد بیننده ای که سوالشون رو مطرح کردند، حتما بچه را باید دید و معاینه بالینی کرد و تحت درمان قرار بگیرد.
بیمار فلج مغزی (CP)
سکته مغزی
اتیسم
عقب مانده ذهنی
پسر ده سالهای دارم. اگر بخواهیم کاری را انجام دهیم خیلی تکرار میکنند مثلا مامان میریم فلان جا مامان این کار رو انجام بدم و من عصبانی میشوم از این کار. خواستم از آقای دکتر راهنمایی بگیرم.
پاسخ بچههایی که این جملات را تکرار میکنند و لیکن تکرار کلمه و هجا و صوت ندارند این لکنت نیست و حتما بایستی متخصص روانشناسی یا روانپزشک بچه را ببیند.
با کارشناس های ما از طریق راه های زیر در ارتباط باشید
تهران خیابان آفریقا، بالاتر از میرداماد، نبش کوچه آناهیتا، ساختمان پزشکان آناهیتا، پلاک 182، طبقه4، واحد 14